DİZ PROTEZİ
(Bölüm -1)
İçindekiler
Dizinizde oluşan iltihabi durum (artrit) veya yaralanma gibi nedenlerle ciddi şekilde hasar oluşursa, yürüme veya merdiven çıkma gibi basit aktiviteleri yapmanız bile zorlaşabilir. Hatta otururken veya uzanırken bile ağrı hissi duymaya başlayabilirsiniz.
Diz Protezine Neden Gerek Görülür?
İlaçlar ve yürüme desteklerinin kullanılması gibi cerrahi olmayan tedaviler artık yardımcı olamıyor ise, total diz protezi ameliyatını düşünmenin zamanı gelmiş demektir. Eklem değiştirme ameliyatı, ağrınızı gidermek, bacak deformitenizi düzeltmek ve normal aktivitelere devam etmenize yardımcı olmak için güvenli ve etkili bir cerrahi prosedürdür.
Diz protezi ameliyatı ilk olarak 1968'de yapılmıştır. O zamandan beri cerrahi malzeme ve tekniklerdeki gelişmeler, diz protezlerinin etkinliğini büyük ölçüde arttırmıştır ve total diz protezleri, tıp dünyasında günümüzde en başarılı prosedürlerden biri olarak kabul edilmektedir. Sağlık Araştırmaları ve Kalite Ajansı'na göre, 2017 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde 754.000'den fazla diz protezi yapılmıştır. Türkiye’de de diz protezi konusunda oldukça fazla aşama kat edilmiştir.
Diz Anatomisi Nedir?
Vücuttaki en büyük eklem dizdir. Tüm vücudun ağırlığını yüklenen dizin sağlıklı olması, günlük aktivitelerin çoğunu gerçekleştirebilmek için çok büyük öneme sahiptir. Diz, uyluk kemiğinin (femur) alt ucundan, kaval kemiğinin (tibia) üst ucundan ve diz kapağından (patella) oluşur. Bu iki kemiğin uçları ve diz kapağı, kemikleri koruyan ve eklem içinde kolayca hareket etmelerini sağlayan pürüzsüz bir madde olan eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Menisküs, femur ve tibia arasında bulunur. C şeklindeki bu takozlar, eklemi yastıklayan tıpkı amortisör gibi görev üstlenir. Büyük bağlar femur ve tibiayı bir arada tutar ve stabilite sağlar. Uzun uyluk kasları dizlere kuvvet sağlar. Dizin kalan tüm yüzeyleri, sinoviyal membran adı verilen ince bir zarla kaplıdır. Bu zar, kıkırdağı kayganlaştıran ve sağlıklı bir dizde sürtünmeyi neredeyse yok edici şekilde azaltan bir sinoviyal sıvı salgılar. Normalde, tüm bu bileşenler uyum içinde çalışır. Ancak hastalık veya yaralanma gibi durumlar, bu uyumu bozarak ağrıya, kas güçsüzlüğüne ve fonksiyon kaybına neden olabilir.
Diz Protezine Neden İhtiyaç Duyulur?
Artrit (eklem iltihabı); kronik diz ağrısı ve diz sakatlığının en yaygın nedenlerinden başlıcasıdır. Birçok artrit türü olmasına karşın, çoğu kez diz ağrısına sadece üç tip artrit neden olur. Bunlar, Kireçlenme (osteoartrit), Romatizmal Eklem İltihabı (romatoid artrit) ve Travma Sonrası Artrit.
- * Kireçlenme (Osteoartrit): Yaşa bağlı olarak diz ekleminde meydana gelen aşınma ve yıpranmadır. Genellikle 50 yaş ve üzeri kişilerde görülmekle birlikte, daha genç kişilerde de ortaya çıkabilir. Diz kemiklerini yastıklayan kıkırdak yumuşar ve aşınır. Daha sonra kemiklerin birbirine sürtünmesi ile diz ağrısı ve sertlik meydana gelir.
- * Romatizmal Eklem İltihabı (Romatoid Artrit): Eklemi çevreleyen sinoviyal zarın iltihaplandığı ve kalınlaştığı bir eklem hastalığıdır. Bu kronik iltihaplanma, kıkırdağa zarar verebilir ve sonunda kıkırdak kaybına yol açar. Bu da ağrıya ve sertliğe neden olabilir. Romatoid artrit, ‘inflamatuar artrit’ olarak adlandırılan bir grup bozukluğun en yaygın şeklidir.
- * Travma Sonrası Artrit: Ciddi diz yaralanmaları ile ortaya çıkan artrit türüdür. Dizi çevreleyen kemiklerin kırıkları veya diz bağlarının yırtılması, zamanla eklem kıkırdağına zarar vererek diz ağrısına ve diz fonksiyonlarının sınırlanmasına neden olabilir.
Diz Protezinde Hangi Adımlar Uygulanır?
‘Diz Artroplastisi’ olarak da adlandırılan diz replasmanı uygulamasında, sadece kemiklerin yüzeyi değiştirilir. ‘Yeniden Yüzeylendirme’ olarak adlandırılabilen bir işlemdir.
- * Kemiğin hazırlanması
- * Metal implantların yerleştirilmesi
- * Patellanın yeniden yüzeylenmesi
- * Bir aralayıcının yerleştirilmesi
Yazının devamı olan 2.bölümde görüşmek üzere..
Op. Dr. Atakan TELATAR
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Yazar Hakkında
