Dirsek Hastalıkları
İçindekiler
Dirseğin Anatomik Yapısı
Humerus dirseğin üzerinde kolun üst bölmesinde yer alarak, radius ve ulna ise birbirleri üzerine dönme özelliğiyle dirseğin hemen altında bulunarak dirsek kemiklerini oluştururlar. Üst kolda bulunan humerus kemiği iki boğumla iki yüzeye ayrılmaktadır. Bunlar Capitilum ve Trochlea çıkıntılarıdır. Bu çıkıntılardan Capitulum yusyuvarlak olup radius kemiği ile eklem yapar ve kolu kapatıp açma hareketlerini yaparken yardımcı olur.
Trochlea ise ulna kemiği ile eklem yapar ve menteşe görevi görür. Bu şekilde dirsekte üç eklem bulunmuş olur ve kısaca bunlar üst koldaki Humerus ile alt koldaki ulna eklemi, humerusun alt kola bağlı raidus eklemi ve alt koldaki raidus ile ulna eklemidir.
Bu kemiklerin uçlarındaki kıkırdak dokular sayesinde türlü türlü hareketler yapabilir ve bu hareketleri yaparken kıkırdaklar birbirleri ve kemik doku üzerinde kayabilme yetisine sahip oldukları için zarar görmeden işlerimizi görebiliriz.
Dirseklerimiz bu kemikler ve bağlantı noktalarındaki eklemler ile günlük hayatımızda kaldırma, taşıma, sallama, fırlatma, sarılma gibi birçok eylemi sorunsuz gerçekleştirmemizde bize yardımcı olurlar. Dirseğimiz fleksiyon yani 135 derecelik açıyla parmakları omuza değdirme eylemi, ekstansiyon nam-ı diğer açılma hareketi, supinasyon ön kolun kendi etrafında dönme yetisi ve pronasyon yani yukarıda belirttiğimiz kemiklerinden ulna ve radiusun birbiri üzerinde dönme, kayma hareketidir ve dirsekler bu hareketleri yapabilme yetisine sahiptir.
Yukarıda bahsettiğimiz kıkırdak dokuları kolumuzdaki kemiklere sabitlemek için ligament ismiyle anılan bağ dokular görevlendirilir. Bu bağ dokulara dahil olan tendonlar kas ve kemiği birbirine bağlayarak kemiklerin sürtünmesini ve kasların emirleri üzerine hareket etmelerini sağlamakla görevlidir. Tendonlar kas ve kemiğin işbirliğini sağlayarak günlük hareketlerimizi kısıtlamayı önler ve bize geniş bir hareket alanı sağlar. Dirsek ekleminde oluşan bu saydığımız yapılardan herhangi birinde hasar, yaralanma veya gelişimsel süreçte bir bozukluk olması sonucu dirsek ağrısı görülebilmektedir. Lakin dirsek diğer eklemelere nazaran daha az ağrı görülen bir eklemdir.
Dirsek Hastalıkları Nelerdir?
Kazalara bağlı yaralanma sonucu travma, kırık ve çıkık gibi durumlarda dirsek bir kaza sonucu hasar görüp kas veya kemik dokusunda oluşan yaralanma sonucu dirseklerde ağrı veya kullanamama gibi sorunlar baş gösterebilir. Bu yaralanmalar sonucunda oluşan sorunlar için İstanbul’da yer alan uzman hekimlere başvurabilirsiniz.
Romatolojik, romatizmal eklem hastalıklarında eklem romatizması, gut veya lupus gibi romatolojik kökenli hastalıklar sürecinde dirsek ekleminin de etkilenmesi sonucu ağrı, tutukluk, hareket kısıtlanması yaşanabilir. Bu hastalıklar seyrinde eklem dokuları vücudun kendi bağışıklık sistemi tarafından iltihaplanmaktadır.
Enfeksiyöz artritler, dirsek bölgesindeki eklem sıvısının mikroorganizmalar sebebiyle veyahut yakın çevresindeki dokularda gelişen enfeksiyonlar nedeni ile iltihap kapması sonucu dirsek ağrısının çekilmesidir ve dirsek hastalıklarının bir çeşididir.
Osteoartrit yani kireçlenme, genelde ilerleyen yaşlarda görülen eklem ve kemik sorunları dirsek eklemi için de geçerli olup, ileri yaşta; dokuların eski esnek yapısını kaybetmesi ve doku bütünlüğünün bozulması gibi sebeplerle ortaya çıkan dirsek hastalıklarının bir diğer çeşididir. Artan dirsek eklemi ağrısıyla beraber ilerleyen vakalarda tutukluk da görülebilir.
Tenişçi Dirseği, en çok dirsek ağrısı yapan dirsek hastalıkları çeşididir. Adından çıkarımda bulunulduğu gibi yalnız sporculara özel bir hastalık olmamakla beraber herkeste görülebilmektedir. Genelde zorlayıcı ve kendini tekrar eden el bileği hareketleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Dirseğin dış yüzünde ağrılar görülür ve bu dirsek ağrısı özellikle omuza ve ön kola yayılabilmektedir. El bileği zorlandıkça ağrı artar lakin zorlayıcı hareketler olmaksızın istirahat etme ile ağrı yerini rahatlamaya bırakır. Çoğu zaman radyografi normaldir ve tedaviye gerek kalmaz. Lakin kronik olduğu vakalarda fizik tedavi tavsiye edilir. Türkiye’de fizik tedavi için bir çok klinik ve hastane bulunmaktadır.
Golfçu Dirseği, kolun içeriye doğru hızlı ve dairesel hamlelerinin sık sık tekrarlanması durumunda dirsek eklemindeki iç kısımdaki çıkıntıya tutunan kasların eklemi zedelemesi halinde bu dirsek hastalığı baş göstermektedir. Beysbol ve golf gibi sporlarda bu içe doğru dairesel hareket çok sık yapıldığı için bu dirsek hastalığına verilen isim Golfçu Dirseği olmuştur. Spor yapan kişilerde görüldüğü gibi spor yapmayan kişilerde de görülebilir.
Olekranon Bursiti, diğer bir ismiyle öğrenci dirseği, dirseklerin masa, sehpa gibi sert yerlere düzenli olarak temas etmesi ve uzun süreli basıya maruz kalması sonucu dirsek uçlarının iltihaplanması durumudur. Bu dirsek hastalığında iltihaplarla beraber dirsek ucunda şişlik de görülebilir.
Dirsek Hastalıklarında Tanı
Dirsek hastalıklarında ve ağrı durumlarında yukarı belirttiğimiz nedenleri elde edebilmek ve uygun bir tedavi için rahatsızlığın kaynağını bulmak adına fizik muayene, hastanın tıbbi öyküsü, bunlara ek olarak biyopsi ve radyolojik görüntülemeden yararlanılmaktadır. Örneğin; X-ray grafiler, bursa sıvısı biyopsisi, burada bahsi geçen bursa sıvısı hareket eden kas, tendon veya kemik gibi yapıların sürtünmesini azaltmayı hedefleyen, sıvı içerikli minik balonumsu yapıda yastıkçıklardır ve dirseklerimizde dahil olmak üzere vücudumuzun birçok ekleminde bulunurlar, kas sinir aktivitesinin ölçülmesine yarayan elektromiyografi (EMG), bilgisayarlı tomografi (CT) taraması, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılmaktadır.
Dirsek Hastalıklarının Tedavi Süreci
Dirsek hastalıklarının tedavisi de tıpkı diğer hastalıklar gibi öncesinde klinik bulgulara göre nedeni belirlenerek bir tedavi yolu seçilmektedir. Örneğin tenisçi dirseği, golfçu dirseği veya öğrenci dirseği gibi hastalıkların olduğu durumlarda dirsekte ağrı görülmesinin asıl sebebi yapılmaması gerekilen bir hareketin sık sık tekrarlanması veya yanlış yapılarak tekrarlanmasıdır. Bu gibi durumlarda dirsek dinlendirilerek tedavi uygulanabilir. Gerektiği durumlarda fizik tedaviye de başvurulabilmektedir. İstanbul’da ve Türkiye genelinde fizik tedavi için bir çok klinik yer almaktadır.
Fizik tedavi sürecinde de dirsek hastalıklarına sebep olan dirsek eklemindeki problemler adım adım giderilir ve eklem dokusu, kas ve bağ dokusuyla beraber güçlendirilir. Bu gibi dirsek hastalıklarının tekrarlanmaması ve oluşabilecek komplikasyonların önlenmesinde fizik tedavi oldukça etkin bir yoldur. Fizik tedavide yapılan egzersizler, esneme ve gerinme hareketleri ile dirsek hastalıklarının sebep olduğu bölgesel ağrıları dindirilir, dirsek ekleminin hareket açıklığı artar ve bölgedeki enfeksiyonda azalmalar görülmeye başlanır.
Fizik tedavi sürecinde dirsek hastalıklarından muzdarip olan bireyler kendilerini zorlamamalı, nazikçe ve yavaşça hareketleri uygulamalıdır. Aşırı esneme, ani gerinmeler veya hamleler gibi durumlardan kaçınılmalı ve uzmanlardan destek alınmalıdır. Fizik tedavi haricinde, soğuk veya sıcak uygulamalar, anti-inflamatuar ilaçlar da kullanılabilir, bunlar da dirseklerde oluşan ağrının geçişini hızlandıran ek yöntemlerdir.
Bir diğer dirsek hastalıklarına davetiye çıkartan romatolojik, romatizmal hastalıklarda ise asıl sebebe yönelik romatolojik ilaç tedavisi uygulanır. Uzun dönemde devam eden dirsek hastalıkları için steroid ilaç enjeksiyonları, hyaluronik asit enjeksiyonları, PRP, ozon tedavisi gibi farklı yöntemlerden yararlanılmaktadır.
Dirsek hastalıklarının tedavisinde yalnız bu yöntemler değil birçok yöntem mevcuttur; dirseği atel veya alçıya almak, dirsekleri destekleyecek ve konforunu sağlayacak pedlerin kullanılması gibi ekstra yöntemlerde uygulanabilmektedir ve halk arasında daha sık görülmektedir.
Kişiler dirsek ağrısı çektiklerinde eklem desteklerini, sıcak soğuk pres uygulamaları eczanelerden tedarik edebilmektedirler. Artan veya tekrarlayan dirsek ağrısı problemleri varsa, kişi en yakınındaki hastaneye veya sağlık kurumuna başvurarak kendisi bir tedavi uygulamadan önce bir yetkiliye, doktora başvurmalıdır.
Uzm. Dr. Elif BERBER
Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı
Yazar Hakkında
